برنامه ریزی مطالعات شطرنجی با معرفی ٧ کتاب
برنامه ریزی مطالعات شطرنجی با معرفی ٧ کتاب
بسياری از بازیکنان خود ساخته اند. تعداد زیادی کتاب را مطالعه کرده اند با چندین برنامه نرم افزاری همانند "فريتز" و "چس مستر" سر و کار دارند به طور مرتب بر روی اینترنت با بازیکنان معمولی که تنها برای تفریح بازی ميکنند٬ پيکار ميکنند٬ اما ریتينگ واقعی آنها نامشخص است. در بعضی سایتها٬ ریتينگ ۱۷۰۰ دارند در برابر برخی بازیکنان عملکرد خوبی دارند اما برنامه مطالعاتی مشخصی ندارند. مدام از یک مطلب به مطلبی دیگر و از یک کتاب به یک کتاب دیگر ميپردازند بدون آنکه یک مطلب را به خوبی فرا بگيرند. آنها باید در بخشهای مختلفی از بازیشان همانند گشایشها٬ استراتژیها٬ آخربازی و سایر مسائل کار کنند تا بهبودی در بازیشان بوجود آید. آنها نميدانند که چگونه کار کنند و به عبارتی دیگر برنامه مدونی جهت مطالعات شطرنجی خود ندارند. اینگونه بازیکنان که تعدادشان هم کم نيست با این مشکلات دست و پنجه نرم ميکنند آنها ابتدا باید بدانند که از چه منابعی استفاده کنند و چه مقدار وقت صرف مطالعه این منابع کنند. برخی قهرمانان کلاسيک همانند "کاپابلانکا" توصيه ميکنند که مطالعات شطرنجی را باید از مرحله آخر بازی شروع کرد اما تشریح نميکنند که چه آخر بازیهایی را باید مطالعه کرد. بسياری از بازیکنان از مطالعه مداوم آخر بازی خسته ميشوند اما من پيشنهاد ميکنم که باید یک نوع تعادل را در برنامه مطالعاتی در نظر گرفت. به طورعمومی پيشنهاد ميکنم که مسائل را آسان بگيرید و در هر مورد یک کتاب را انتخاب کرده و آنرا مطالعه کنيد بدین ترتيب ميتوانيد برنامه مطالعاتی زیر را به کار گيرید:
یادگيری مسائل تاکتيکی
کتابهای بسياری در مورد مسائل تاکتيکی نگاشته شده است اما من توصيه ميکنم که از کتابهایی که مسائل اصلی تاکتيکی را آموزش ميدهند استفاده کنيد البته هر مربی یک سری منابعی که مورد قبول و علاقه خود است را پيشنهاد ميکند.
تاکتيکهای برنده نوشته سيروان و سيلمان
1) Winning Chess Tactics by Seirawan & Silman
هنر حمله در شطرنج نوشته ووکویچ. که کتابی کلاسيک به شمار ميرود
2) The Art of Attack in Chess by Vukovic (a classic!)
هر دو این کتابها برای بازیکنانی با ریتينگ زیر 1400 بسيار مفيد هستند (همراه با مسائل اساسی و مهم بسيار زیاد). در حاليکه این کتابها برای بازیکنان با ریتينگ بالای 1400 و تا 2000 هم سودمند می باشد. تقریبا هزاران کتاب وجود دارد که به مسائل تاکتيکی شطرنج ميپردازد. یک کتاب پایه ای را انتخاب کنيد و سعی در حل مسائل آن نمایيد اگر وقت آزاد بيشتری دارید یک کتاب دیگر را در این زمينه انتخاب کنيد.(مسائل را ازدیاگرامهای کتاب انتخاب کنيد) کتاب نامبرده شده یک کتاب اساسی در مورد مسائل و حل دیاگرامها ميباشد.
منابع مطالعاتی مرحله گشایشی
فرهنگنامه گشایشها نوشته پاول فان در اشترن
3) FCO: Fundamental Chess Openings by Paul van der Sterren
گشایشهای مدرن شطرنج نوشته نيک دفيرميان
4) Modern Chess Openings (MCO) by Nick Defirmian
من به ویژه فرهنگنامه گشایشها را به عنوان تنها کتابی که ميتوانم در مطالعه مرحله گشایش شطرنج برای بازیکنان با ریتينگ ۱۴۰۰ توصيه میکنم. دراین کتاب طرحها و ایده های اصلی گشایشها تشریح شده است که هر بازیکن با توجه به سبک بازی مورد علاقه خود ميتواند از آن استفاده کند. هنگامی که یک بازیکن از ریتينگ ۱۴۰۰ گذشت و یا هنگامی که برخی واریانتهای اصلی را یاد گرفت ميتواند به کتاب گشایشهای مدرن شطرنج
(Modern Chess Openings ) رجوع کند. مطالعه عميق گشایشها هنگامی سودمند است که شما گشایشهای مختلف را فرا گرفته و در بازیهایتان به کار ببرید. هنگامی که این مرحله از آموزش گشایشها را آموختيد در مرحله پيشرفته گشایشی ميتوانيد کتابهای آموزش پيشرفته گشایشها را که در مورد هر گشایش صدها صفحه را به واریانتهای مختلف آن گشایش ميپردازد مطالعه کنيد.
سبک بازی پوزیسيونی
در مورد بازی پوزیسيونی منابع زیر پيشنهاد ميشود:
ذهن بازیکن آماتور برای بازیکنان با ریتينگ ۱۰۰۰ تا ۱۶۰۰
5) The Amateur’s Mind by Silman (for players 1000 to 1600)
"چگونه شطرنج خود را ارزیابی کنيم" ویرایش چهارم نوشته جرمی سيلمان
6) How to Reassess Your Chess 4th Edition by Silman (for players 1400 to 2100)
البته ویرایش چهارم از ماه آوریل ۲۰۱۰ به بازار آمده و در دسترس عموم قرار گرفته است. ویرایش جدید کاملا" یک کتاب جدید است و شامل اطلاعات و ایده هایی است که تا به اکنون در هيچ کتابی مشاهده نشده است.( باورش سخت است اما حقيقت دارد) فوق العاده مهم است که دانشجویان شطرنج یک فهم اساسی در مورد سبک بازی پوزیسيونی داشته باشند که شانه به شانه با فراگيری مهارتهای تاکتيکی باید کار شود. بنابر این هيچ بازیکنی نباید از این مرحله بحرانی بازی به سادگی چشم بپوشد.
آخر بازی
7) Silmanꞌs complete endgame course from beginner to master by silman
اگر یک بازیکن تازه کار تا ریتينگ 1900 هستيد مطالعه آخر بازی بسيار لازم است. فصلهای این کتاب بر اساس گروه های دارای درجه بين المللی بخش بندی شده است. نکته سودمند در مورد این کتاب این است که شما باید مطالب را بر اساس گروه ریتينگ خود مطالعه کنيد. پس از آن باید بر روی مطالب دیگر تمرکز کنيد.(گشایشها ٬ تاکتيک و شطرنج پوزیسيونی). کتابهای بسيار خوبی در مبحث آخر بازی وجود دارند که مطالب پيشرفته ای را در خود جای داده اند اگر دریافتيد که ازمطالعه آخر بازی لذت می برید تردید نکنيد می توانيد کتابهایی را در این مبحث مطالعه کنيد.
جستجوی یک الگوی قهرمانی
مطالعه بر روی بازیهای اساتيد هميشه مفيد و مثمر ثمر است و از مطالعه یک بازی کامل می توانيد نکات مفيدی را در مورد گشایشها ٬وسط بازی و آخر بازی یاد بگيرید. کار بر روی بازیهای متعدد اساتيد موجب ميشود تا الگو های اساسی در ذهن یک بازیکن شطرنج نقش ببندد. یافتن یک الگوی شطرنجی از عمده ترین مسائل در نيل به راه استادی شطرنج است. برای اینکه این مسئله برایتان یک حالت تفریحی و خوشایند پيدا کند قهرمانی که مورد علاقه تان است همانند آلخين٬کاپابلانکا٬تال٬فيشر٬کاسپاروف٬کارپف٬آناند و سایرین را انتخاب کنيد و با آرامش و به تدریج بر روی بازیهای تحليل شده آنها مطالعه داشته باشيد. روش دیگر مطالعه بر روی کتابهایی است که در مورد تورنمنتهای مهمی همچون نيویورک ۱۹۲۴ ( نوشته آلخين ) نوشته شده است. من این روش رابسيار دوست دارم زیرا با مطالعه این کتاب با قهرمانان همزاد پنداری ميکنید و در مورد تاریخ شطرنج مسایل مفيدی را مي آموزید حوادث مسابقات را همانگونه که اتفاق افتاده است دنبال مي کنيد و در ميابيد که سبک کدام بازیکن برایتان خسته کننده و یا هيجان انگيز است. به طور مثال در ميابيد که امانوئل لاسکر فاتح مسابقات نيویورک ۱۹۲۴ در آن زمان خدای شطرنج بوده است . همچنين ميتوانيد بایگانی از بازیهای قهرمان مورد علاقه تان را جمع آوری کنيد و بر روی بازیهای آن مطالعه داشته باشيد.البته بررسی بازیهای تورنمنت نيویورک ۱۹۲۴ کيفيتی به مراتب بالاتر از بررسی بازیهای بایگانی شده به عنوان مثال، بهترین بازیهای یک قهرمان دارد.
زمانبندی برای مطالعات شطرنجی
من توصيه ميکنم که ابتدا مسایل تاکتيکی را مورد مطالعه قرار دهيد شما برای این برنامه مطالعاتی در حدود دو هفته وقت لازم دارید ٬البته ناگفته نماند هنگامی که حس کردید که هنوز نياز به فراگيری تاکتيکها دارید بر روی آن وقت بگذارید. سپس به مطالعه مرحله گشایشی بپردازید. چرا از یک گشایش به گشایش دیگر ميپرید؟ در حاليکه هنوز مسایل زیادی همچون واریانتهای برنده و یا بازنده، دامها و از این قبيل را در مورد آن گشایش باید فرا بگيرید. اطمينان حاصل کنيد که گشایشی را که در بازیهایتان به کار ميبرید با ذائقه شما همخوانی داشته باشد ممکن است تمامی گامبيها برای یک بازیکن جالب توجه باشد در حاليکه بازیکنی با سبک پوزیسيونی از گشایشی دیگر لذت ببرد. کتاب مسائل اساسی گشایشها برای بازیکنان در مطالعه گشایشها سودمند است. پس از آنکه مسائل تاکتيکی و گشایشی را به طور کامل فرا گرفتيد نوبت به مطالعه شطرنج پوزیسيونی ميرسد مطالعه این مرحله به چندین ماه زمان احتياج دارد اما به یاد داشته باشيد که در بين برنامه مطالعاتی برای تفریح از اتودها لذت ببرید .در انتها به مطالعه آخر بازی بپردازید و پيشرفت خود را ارزیابی کنيد. هنگامی که اطمينان حاصل کردید که پيشرفتی در بازیتان حاصل شده است ٬ ميتوانيد از کتابهای پيشرفته تری استفاده کنيد. هنگامی که تمامی مراحل آموزشی را به درستی فرا گرفتيد (در بازه زمانی ۲ ماه تا ۲ سال) به مطالعه بازیهای اساتيد بپردازید و همچنين ميتوانيد مسائل آموزشی گذشته را باعمق بيشتری مطالعه کنيد.
منبع:chess.com
نوشته: استاد بين المللی "جرمی سيلمان"
ترجمه و تنظيم: غلامرضا خواجویی نژاد